Stolica je prikladan uzorak za bakteriološku, virusološku, mikološku i parazitološku dijagnostiku infekcija gastro-
intestinalnog trakta. Sakuplja se u sterilnu plastičnu posudu, kašičicom za uzorkovanje koja je pričvršćena za
poklopac posude. Izlučivanje uzročnika infekcije nije ravnomerno, pa se zbog povećanja mogućnosti otkrivanja uzročnika
u laboratoriju trebaju doneti tri uzastopna uzorka stolice (u razmaku od 24h).
Opšte preporuke za sakupljanje stolice (za sve vrste analiza)
✔ Stolica mora biti sveža, stara najviše 24h i ne sme imati primese urina, vode, toalet papira, ulja, lekova ili drugih hemijskih sredstava.
✔ Defekaciju je potrebno obaviti u čistoj, suvoj noćnoj posudi ili na sanitarnom ulošku za prikupljanje stolice koji se može kupiti u apoteci, a zatim deo uzorka kašičicom koja je pričvršćena za poklopac preneti u sterilnu plastičnu posudu.
✔ Uočene patološke primese (sluz, gnoj, krv, tečni deo stolice) najvažnije su pri uzorkovanju, njih obavezno treba zahvatiti kašičicom i prebaciti u posudu za uzorkovanje.
✔ Potrebno je uzeti 3–4 kašičice stolice ili 1-2 mL ako je tečna, tako da posuda bude ispunjena do polovine (ne sme se prepuniti, jer bi se uzorak zbog fermentacije izazvane prisustvom bakterija počeo izlivati iz posude).
✔ Poklopac treba dobro zatvoriti, posudu omotati papirnim ubrusom, staviti u plastičnu kesicu i dobro je zaštititi od lomljenja tokom transporta. Nakon toga ruke temeljno oprati.
✔ Uzorak je potrebno što pre doneti u laboratoriju (najbolje 2h od uzimanja uzorka, maksimalno 24h). Do transporta u laboratoriju uzorak čuvati u frižideru na temperaturi 2 do 8°C.
✔ Stolica mora biti sveža, stara najviše 24h i ne sme imati primese urina, vode, toalet papira, ulja, lekova ili drugih hemijskih sredstava.
✔ Defekaciju je potrebno obaviti u čistoj, suvoj noćnoj posudi ili na sanitarnom ulošku za prikupljanje stolice koji se može kupiti u apoteci, a zatim deo uzorka kašičicom koja je pričvršćena za poklopac preneti u sterilnu plastičnu posudu.
✔ Uočene patološke primese (sluz, gnoj, krv, tečni deo stolice) najvažnije su pri uzorkovanju, njih obavezno treba zahvatiti kašičicom i prebaciti u posudu za uzorkovanje.
✔ Potrebno je uzeti 3–4 kašičice stolice ili 1-2 mL ako je tečna, tako da posuda bude ispunjena do polovine (ne sme se prepuniti, jer bi se uzorak zbog fermentacije izazvane prisustvom bakterija počeo izlivati iz posude).
✔ Poklopac treba dobro zatvoriti, posudu omotati papirnim ubrusom, staviti u plastičnu kesicu i dobro je zaštititi od lomljenja tokom transporta. Nakon toga ruke temeljno oprati.
✔ Uzorak je potrebno što pre doneti u laboratoriju (najbolje 2h od uzimanja uzorka, maksimalno 24h). Do transporta u laboratoriju uzorak čuvati u frižideru na temperaturi 2 do 8°C.
Koji se uzročnici crevnih infekcija mogu detektovati u stolici?
Izvori crevnih infekcija su životinje i čovek tokom akutne faze bolesti ili hronične faze, kliconoštva. Oboleli čovek izlučuje uzročnike infekcije preko stolice. Ako su životinje izvor zaraze čovek se zarazi preko primarano ili sekundarno kontaminiranih namirnica životinjskog porekla. Infekcija se prenosi hranom, vodom, prljavim rukama i vektorima- insekti. Anglo-američki autori mehanizme prenošenja infekcije crevnih bolesti označavaju sa četiri F (feces-stolica, food-hrana, fingers-prsti, fly-muva). Najčešći uzročnici crevnih infekcija su:
• Bakterije: Salmonella spp, Campylobacter spp, Helicobacter pylori, Shigella spp, Yersinia enterocolitica, patogene Escherichia coli (O:157:H7 i dr.), Clostridium difficile, Vibrio parahaemolyticus, a osobama koje su boravile u zemljama gde ima endemskih oboljenja i Vibrio cholera.
• Virusi: Rotavirus, Adenovirus, Norovirus.
• Gljivice: Kvasnice iz roda Candida.
• Paraziti: Protozoe - jednoćelijski mikroorganizmi u aktivnoj ili cističnoj formi (Entamoeba histolytica, Giardia lamblia, Cryptosporidium parvum, Balantidium coli) i helminti – parazitske gliste u odrasloj formi ili njihova jaja (Ascaris lumbricoides (velika dečja glista), Trichuris trichura (bičasta valjkasta glista), Taenia saginata (govedja pantljičara), Taenia solium (svinjska pantljičara), Strongiloides stercoralis (valjkasta glista) i veoma retko Enterobius vermicularis (mala dečja glista)).
Crevne zarazne bolesti imaju sezonski karakter javljanja. Češće su tokom toplih, a rede tokom hladnih meseci. Bolest se javlja u vidu pojedinačnih slučajeva ili u vidu manjih ili većih epidemija.
Šta je koprokultura ?
• Postupak kultivisanja bakterija i gljivica zasejavanjem uzorka stolice na selektivne hranljive podloge (bakteriološki i mikološki pregled stolice). Za analizu stolice na prisustvo parazita, virusa, bakterijskih toksina itd. koriste se druge metode ispitivanja – mikroskopski pregled, imunohromatografski testovi.
Rezultat mikrobiološkog pregleda stolice
✔ Rezultat analize na prisustvo bakterija dobija se za 72h ukoliko nisu prisutne bakterije, odnosno 72–96h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i antibiogram (osetljivost bakterija na antibiotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo i broj Candida vrsta dobija se za 48h ukoliko nisu prisutne, odnosno 48–96h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i antimikogram (osetljivost gljivica na antimikotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo parazita dobija se za 24h.
✔ Rezultat analize na prisustvo antigena Helicobacter pylori, toksina Clostridium difficile i virusa (Rotavirus, Adenovirus), dobija se za 24h, moguće i tokom istog dana ukoliko je potrebno.
✔ Rezultat analize na prisustvo bakterija dobija se za 72h ukoliko nisu prisutne bakterije, odnosno 72–96h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i antibiogram (osetljivost bakterija na antibiotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo i broj Candida vrsta dobija se za 48h ukoliko nisu prisutne, odnosno 48–96h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i antimikogram (osetljivost gljivica na antimikotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo parazita dobija se za 24h.
✔ Rezultat analize na prisustvo antigena Helicobacter pylori, toksina Clostridium difficile i virusa (Rotavirus, Adenovirus), dobija se za 24h, moguće i tokom istog dana ukoliko je potrebno.