TORCH: Toxoplasma gondii, Ostali, Rubella virus, Cytomegalovirus, Herpes simplex virus

Toxoplasma gondii je obligatni intracelularni parazit, protozoa, koji inficira čak 50% svetske populacije. Mačka je glavni rezervoar infekcije, parazit se prenosi preko fecesa, kontaminacijom kutija za ležanje, posuda za nuždu i baštenske zemlje. Osoba se zarazi nakon kontakta sa mačjim fecesom i dodirivanjem usana nakon toga ili rada u bašti bez nošenja zaštitnih rukavica. Takodje se može preneti i voćem i povrćem koje je nedovoljno dobro oprano, oljušteno ili skuvano, nedovoljno termički obradjenim mesom koje sadrži ciste parazita. U organizmu čoveka parazit formira tkivne ciste najčešće u skeletnim mišićima, srcu, mozgu i oku.

Ukoliko je osoba bila inficirana toksoplazmom pre začeća, plod je zaštićen od infekcije antitelima majke. Preporuka je da se u slučaju infekcije trudnoća planira nakon minimum 6 meseci. Kada do infekcije dodje tokom trudnoće, najveći rizik prenošenja je u trećem trimestru trudnoće, ali ako se javi ranije ishod je najčešće spontani pobačaj, prevremeni porodjaj ili mrtvorođenost. Bolest se kod novorođenčadi može manifestovati kao horioretinitis (upala struktura oka), slepilo, anomalije centralnog nervnog sistema (hidrocefalija, mikrocefalija, cerebralna kalcifikacija), petehijalni osip na koži, a u kasnijem razvoju gluvoća i psihomotorna retardacija.

U toku trudnoće može doći i do drugih infekcija koje mogu ostaviti značajne posledice na plod, kao što su sifilis, infekcija Varicella-zoster virusom, HIV virusom i virusom hepatitisa B.

Varicella zoster virus je uzročnik ovčijih boginja - varičele i sindroma kongenitalne varičele kod novorodjenčadi. Verovatnoća prenošenja varičele u trudnoći je veoma mala, svega 2%. Sindrom kongenitalne varičele je stanje koje se javlja kod novorođenčeta kada majka ima infekciju varicella-zoster virusom tokom trudnoće. Ova deca se često rađaju sa malom porođajnom težinom zbog prevremenog porođaja ili restrikcije rasta. Takođe često imaju zadebljale i crvene delove kože, udovi mogu biti nerazvijeni (hipoplastični udovi) i mogu imati abnormalnosti centralnog nervnog sistema. Najbolja prevencija je vakcinacija pre trudnoće. U trudnoći se imunoglobulin protiv varičele daje što je pre moguće nakon izlaganja. Novorodjenče odmah nakon rodjenja dobija imunoglobulin i eventualno antivirusni lek - aciklovir.

Karakteristike infekcija HIV virusom i virusom hepatitisa B detaljno su opisane u našim stručnim tekstovima dostupnim na web sajtu - www.talijalab.com u rubrikama Blog i Stručni tekstovi.

Cytomegalovirus (CMV) je virus iz familije Herpesviridae čija se inicijalna infekcija može manifestovati kao sindrom sličan mononukleozi sa produženom povišenom temperaturom i upalom jetre (hepatitis) ili kod najvećeg broja osoba asimptomatski. Virus ostaje u organizmu u latentnoj (uspavanoj) formi u ćelijama i može se reaktivirati bez manifestne bolesti, osim kod imunosuprimiranih osoba. Prenosi se direktnim kontaktom sa inficiranim telesnim tečnostima kao što su urin, pljuvačka, krv, suze, semena tečnost i majčino mleko. Može se preneti i polnim odnosima i preko transplatiranih organa i transfuzije krvi. Trudnica može preneti CMV na fetus krvlju preko posteljice nakon primarne infekcije, reinfekcije drugim sojem CMV ili reaktivacije prethodne infekcije tokom trudnoće (kongenitalna citomegalovirusna infekcija). Rizik od prenošenja primarne infekcije je 30 do 40% u prvom i drugom tromesečju, a 40 do 70% u trećem trimestru. Nakon sekundarne infekcije rizik je mnogo manji (3%). Rizik od komplikacija po fetus je najveći ako se primarna infekcija javi tokom prvog tromesečja trudnoće. Na novorodjenče se infekcija može preneti i tokom prolaska kroz porodjajni kanal majke ili preko majčinog mleka.

Genitalni herpes je polno prenosiva bolest (seksualno trasmisivna bolest, STD) uzrokovana virusom Herpes symplex tipa 1 (HSV-1) ili tipa 2 (HSV-2). Infekcija se prenosi kontaktom sa HSV sa lezija herpesa, površinama sluzokože, genitalnim ili oralnim sekretima. HSV-1 i HSV-2 se mogu izlučiti i sa oralne ili genitalne sluzokože ili kože na kojima nema promena. Osoba može dobiti infekciju samo tokom seksualnog kontakta sa nekim ko ima genitalnu infekciju sa HSV-2 ili oralnu infekciju sa HSV-1. Prenošenje virusa se obično dešava u kontaktu sa zaraženim partnerom koji nema vidljive lezije i koji možda ne zna da je zaražen. Većina osoba zaraženih HSV su asimptomatske ili imaju vrlo blage simptome koji ostaju neprimećeni ili se pogrešno smatraju drugim kožnim oboljenjima. Kada se simptomi pojave, lezije herpesa se obično pojavljuju kao jedan ili više vezikula ili malih plikova na ili oko genitalija, rektuma ili usta. Kliničke manifestacije genitalnog herpesa razlikuju se između prvih i rekurentnih (tj. naknadnih) izbijanja. Prvo izbijanje herpesa je često povezano sa dužim trajanjem herpetičnih lezija, pojačanim izlučivanjem virusa (što čini verovatnijim HSV prenos) i sistemskim simptomima uključujući groznicu, bolove u telu, otečene limfne čvorove ili glavobolju. Ponavljajuća izbijanja genitalnog herpesa su česta, a mnogi pacijenti koji prepoznaju recidive imaju prodromalne simptome, bilo lokalizovani genitalni bol, ili peckanje ili bolove u nogama, kukovima ili zadnjici, koji se javljaju satima do danima pre erupcije herpetičnih lezija.

Herpes infekcija se može preneti sa majke na dete tokom trudnoće ili porođaja, ili se novorodjenčad mogu zaraziti ubrzo nakon rođenja, što rezultira potencijalno fatalnom neonatalnom herpes infekcijom. Trudnice koje dobiju genitalni herpes blizu vremena porođaja i izlučuju virus pri porođaju imaju mnogo veći rizik od prenošenja infekcije na novorodjenče i razvoja neonatalnog herpesa, u poređenju sa ženama koje imaju rekurentni (povratni) genitalni herpes. Stoga se savetuje uzdržavanje od seksualnih odnosa tokom trećeg trimestra sa partnerima za koje se zna da imaju ili se sumnja da imaju genitalni herpes.

Dok se trudnicama sa genitalnim herpesom mogu dati antivirusni lekovi kasno u trudnoći i tokom porođaja kako bi se smanjio rizik od ponovnog izbijanja herpesa, nije se pokazalo da antivirusna profilaksa u trećem trimestru smanjuje rizik od prenošenja herpesa na novorođenče. Ako su prisutni simptomi herpesa, preporučuje se porođaj carskim rezom kako bi se sprečilo prenošenje HSV na novorođenče. Postoje detaljne smernice za lečenje asimptomatske novorođenčadi čije majke imaju aktivne lezije genitalnog herpesa.