Uzorci iz donjih disajnih organa (dušnik, bronhije, pluća) uglavnom se sakupljaju invazivnim metodama u specijalizovanim
zdravstvenim ustanovama. Jedini uzorak dobijen neinvazivnom metodom je iskašljaj (sputum), koji ima i najmanju
osetljivost (oko 60%). Zato se preporučuje uzorkovanje tri dana zaredom. Iskašljaj se teško dobija na ispravan način,
bez mešanja sa salivom (pljuvačkom).
Uzorke za dijagnostiku infekcija disajnih organa treba uzeti što pre, prvog dana bolesti pre početka lečenja antibioticima, najranije 2 do 10 dana nakon prekida lečenja ili u toku terapije ukoliko ona nema efekta.
Uzorke za dijagnostiku infekcija disajnih organa treba uzeti što pre, prvog dana bolesti pre početka lečenja antibioticima, najranije 2 do 10 dana nakon prekida lečenja ili u toku terapije ukoliko ona nema efekta.
Ekspektorirani iskašljaj
✔ Zbog nakupljanja sekreta tokom noći najbolje je uzeti prvi jutarnji iskašljaj, neposredno nakon buđenja.
✔ Zube i usnu šupljinu isprati sterilnim fiziološkim rastvorom ili prokuvanom običnom vodom, ne koristiti dezinficijentna sredstva niti pastu za zube.
✔ Nekoliko puta duboko udahnuti, a zatim iz dubine treba iskašljati sadržaj direktno u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj.
✔ Potrebna količina uzorka je oko 2 mL (minimalno 1 mL).
✔ Ako je iskašljavanje otežano, preporučuje se uzimanje toplih napitaka, inhaliranje ili u sedećem položaju staviti glavu među kolena (tako se lakše iskašljava).
✔ Uzorak transportovati do laboratorije u roku od 2h na ambijentalnoj temperaturi ili čuvati u frižideru do 24h.
✔ Zbog nakupljanja sekreta tokom noći najbolje je uzeti prvi jutarnji iskašljaj, neposredno nakon buđenja.
✔ Zube i usnu šupljinu isprati sterilnim fiziološkim rastvorom ili prokuvanom običnom vodom, ne koristiti dezinficijentna sredstva niti pastu za zube.
✔ Nekoliko puta duboko udahnuti, a zatim iz dubine treba iskašljati sadržaj direktno u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj.
✔ Potrebna količina uzorka je oko 2 mL (minimalno 1 mL).
✔ Ako je iskašljavanje otežano, preporučuje se uzimanje toplih napitaka, inhaliranje ili u sedećem položaju staviti glavu među kolena (tako se lakše iskašljava).
✔ Uzorak transportovati do laboratorije u roku od 2h na ambijentalnoj temperaturi ili čuvati u frižideru do 24h.
Indukovani iskašljaj
✔ Ukoliko nije moguće dobiti uzorak iskašljavanjem onda se uzima indukovani iskašljaj.
✔ Nakon ispiranja usta prokuvanom vodom inhalira se oko 25 mL zagrejanog fiziološkog rastvora ili hipertoničnog rastvora soli (3-15%) u trajanju od 10-20 minuta.
✔ Dalji postupak uzorkovanja i transporta u laboratoriju je isti kao kod ekspektoriranog iskašljaja.
✔ Ukoliko nije moguće dobiti uzorak iskašljavanjem onda se uzima indukovani iskašljaj.
✔ Nakon ispiranja usta prokuvanom vodom inhalira se oko 25 mL zagrejanog fiziološkog rastvora ili hipertoničnog rastvora soli (3-15%) u trajanju od 10-20 minuta.
✔ Dalji postupak uzorkovanja i transporta u laboratoriju je isti kao kod ekspektoriranog iskašljaja.
Rezultat mikrobiološkog pregleda iskašljaja
✔ Rezultat analize na prisustvo i broj bakterija dobija se za 24h ukoliko nisu prisutne patogene bakterije, odnosno 48–72h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i proširen antibiogram pored standardnog (osetljivost bakterija na antibiotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo i broj Candida vrsta dobija se za 48h ukoliko nisu prisutne, odnosno 48–96h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i antimikogram (osetljivost gljivica na antimikotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo i broj bakterija dobija se za 24h ukoliko nisu prisutne patogene bakterije, odnosno 48–72h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i proširen antibiogram pored standardnog (osetljivost bakterija na antibiotike).
✔ Rezultat analize na prisustvo i broj Candida vrsta dobija se za 48h ukoliko nisu prisutne, odnosno 48–96h ukoliko jesu, u zavisnosti od toga da li je potrebno raditi i antimikogram (osetljivost gljivica na antimikotike).
Kako se procenjuje kvalitet uzorka iskašljaja?
Veliku važnost u dijagnostici infekcija donjih disajnih organa imaju pravilno prikupljeni uzorci koji moraju biti što manje kontaminirani fiziološkom florom poreklom iz gornjih disajnih organa. U uzorcima je često prisutan veći broj različitih bakterijskih vrsta, pa je ponekad teško razlikovati kolonizaciju od prave infekcije.
Veliku pomoć pri određivanju kvaliteta primarno nesterilnih uzoraka kao što je iskašljaj ima mikroskopski pregled preparata iskašljaja obojenog po Gramu, a prema kome moraju biti zadovoljeni određeni kriterijumi.
Opšte prihvaćen kriterijum adekvatnog uzorka je prisutvo manje od 10 epitelnih ćelija i više od 25 polimorfonuklearnih leukocita u jednom vidnom polju, malog uvećanja (10x10), procenjeno na 10 vidnih polja.
Veliki broj epitelnih ćelija ukazuje na kontaminaciju uzorka sekretom iz ždrela (pljuvačka).
Veliku važnost u dijagnostici infekcija donjih disajnih organa imaju pravilno prikupljeni uzorci koji moraju biti što manje kontaminirani fiziološkom florom poreklom iz gornjih disajnih organa. U uzorcima je često prisutan veći broj različitih bakterijskih vrsta, pa je ponekad teško razlikovati kolonizaciju od prave infekcije.
Veliku pomoć pri određivanju kvaliteta primarno nesterilnih uzoraka kao što je iskašljaj ima mikroskopski pregled preparata iskašljaja obojenog po Gramu, a prema kome moraju biti zadovoljeni određeni kriterijumi.
Opšte prihvaćen kriterijum adekvatnog uzorka je prisutvo manje od 10 epitelnih ćelija i više od 25 polimorfonuklearnih leukocita u jednom vidnom polju, malog uvećanja (10x10), procenjeno na 10 vidnih polja.
Veliki broj epitelnih ćelija ukazuje na kontaminaciju uzorka sekretom iz ždrela (pljuvačka).